6 września 2012r. została ratyfikowana przez Polskę, podpisana przez rząd Polski w 2008r. Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, która została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 13 grudnia 2006 roku. Celem Konwencji jest ochrona i zapewnienie pełnego i równego korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności przez osoby z niepełnosprawnościami na równi ze wszystkimi innymi obywatelami. Polska zobowiązana jest do wprowadzenia w życie zawartych w Konwencji standardów postępowania w celu zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami realizacji ich praw.
Świadczenia materialne przysługujące dorosłym osobom niepełnosprawnym ( bez powiązań z innymi świadczeniami, pobieranymi przez osoby uprawnione)
Renta socjalna
Na podstawie Ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej [Dz.U. z 2013 r. poz. 982] organem przyznającym i wypłacającym renty socjalne jest właściwa jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Renta socjalna przysługuje osobie, która jest:
pełnoletnia oraz całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: przed ukończeniem 18. roku życia albo w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia albo w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Renta podlega podwyższeniu corocznie od 1 marca. Obecnie, od 1 marca 2017 roku renta socjalna wynosi 840,00 zł brutto.
Zasiłek pielęgnacyjny z ZUS
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe.
Wypłacany w kwocie 209,59 zł przez ZUS osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia.
Zasiłek pielęgnacyjny z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej
Podstawa prawna Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r., Nr 139, poz. 992, z późn. zm.)
Zasiłek przysługuje w kwocie 153,00 zł niepełnosprawnemu dziecku, osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia.
Prawo do pobierania zasiłku pielęgnacyjnego z ZUS wyklucza możliwość pobierania zasiłku przyznawanego przez MOPS
Świadczenia dla opiekunów
Świadczenie pielęgnacyjne w kwocie 1 406,00 zł przysługuje rodzicom z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału, na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. W/w świadczenie przysługuje tylko w sytuacji, kiedy niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała przed ukończeniem 18 roku życia lub przed ukończeniem 25 roku życia, ale podczas nauki w szkole lub szkole wyższej.
Specjalny zasiłek opiekuńczy w kwocie 520,00 zł przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny - czyli pokrewieństwo 1 i 2 stopnia (dzieci – rodzice, wnuki – dziadkowie, rodzeństwo) a także współmałżonkom jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Oprócz w/w zasiłków dedykowanych wyłącznie osobom niepełnosprawnym i ich opiekunom niepełnosprawni mogą korzystać z zasiłków z pomocy społecznej dostępnych dla wszystkich obywateli, ale te zasiłki są powiązane z kryterium dochodowym.
Zgodnie z Rozporządzeniem MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 15 lipca 2003 r w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności wyróżnia się trzy stopnie upośledzenia:
1. Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim,
2. Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym,
3. Upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym
Należy podkreślić, że większość pomocy zarówno finansowej jak i niefinansowej jest przeznaczona jest dla osób niepełnosprawnych z orzeczonym stopniem niepełnosprawności znacznym oraz umiarkowanym, ale z chorobami sprzężonymi.
Instytucją rządową powołaną do wspierania osób niepełnosprawnych Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, który prowadzi działalność na trzech polach
Dofinansowanie wniosków składanych przez osoby fizyczne np. na sprzęt rehabilitacyjny, turnusy rehabilitacyjne, przystosowywanie mieszkań do potrzeb osób niepełnosprawnych
Dofinansowanie projektów składanych przez organizacje pozarządowe
Dofinansowanie dla Pracodawców do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych
Otrzymanie pomocy z PFRON przez osoby fizyczne jest uzależnione w dużym stopniu od dochodów na jednego członka rodziny.
Osoby niepełnosprawne po 16 roku życia, których nie obejmuje już obowiązek szkolny mogą korzystać z terapii oferowanych przez:
Warsztaty terapii zajęciowej tj. placówki wyodrębnione organizacyjnie i finansowo, które mają na celu stwarzanie osobom z niepełnosprawnością możliwości uczestniczenia w rehabilitacji społecznej i zawodowej. Uczestnicy WTZ muszą posiadać orzeczenie o niepełnosprawności ze wskazaniem do uczestnictwa w terapii zajęciowej. Podstawą prawną działania WTZ jest Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004 r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej.
- omówienie funkcjonowania WTZ we Wrocławiu na przykładzie Litomskiej
Środowiskowy dom samopomocy jednostka organizacyjna resortu pomocy społecznej, działająca na zasadach zadania zleconego samorządom, fundacjom, stowarzyszeniom. Środowiskowe domy są zakładane, prowadzone i też często finansowane nie tylko przez instytucje pomocy społecznej, ale również przez fundacje, stowarzyszenia, kościoły, związki wyznaniowe, czy też inne podmioty prawne i fizyczne. Głównym zadaniem SDS jest zapewnienie osobom z niepełnosprawnością intelektualna możliwości aktywnego, dającego zadowolenie życia z zachowaniem związków rodzinnych oraz poczucie więzi z ludźmi i środowiskiem lokalnym, w warunkach bezpieczeństwa i akceptacji.
- omówienie funkcjonowania na przykładzie SDS BONITUM i SDS Ostoja
Dom Pomocy Społecznej
Zgodnie z art. 54 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. Dz.U.2015, poz. 163 "osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej". Pobyt w DPS jest odpłatny.
- omówienie funkcjonowania na przykładzie Domu Pomocy Społecznej ul. Okulickiego 2, Wrocław
Alternatywą dla Domów Pomocy Społecznej są tzw; mieszkania
Chronione: zamieszkanie jest możliwe na podstawie decyzji administracyjnej zawartej w rozporządzeniu MPIPS w sprawie mieszkań chronionych
Wspomagane : prawo do zamieszkania uzyskuje się po podpisaniu standardowej umowy najmu, ale funkcje, jakie mają spełniać są identyczne z funkcją przypisaną mieszkaniom chronionym, na podstawie ustawy o pomocy społecznej.
Treningowe : służą do nauki samodzielnego funkcjonowania osób niepełnosprawnych, które stanowią wstęp do mieszkań chronionych
ASYSTENT Osoby niepełnosprawnej
Usługa asystenta osoby niepełnosprawnej funkcjonuje na gruncie Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182, z późn. zm.)
Usługa ta świadczona przez gminy jest nieodpłatna dla osób uzyskujących minimalny przychód na osobę, dla osób uzyskujących wyższe dochody jest odpłatna .
Rolą asystenta jest pomoc w codziennych czynnościach, skierowana głównie na usamodzielnienie, integrację oraz zapobieganie izolacji społecznej osób niepełnosprawnych.